Yıllardır yapılan tahminler ve uyarılarla birlikte korkulan olmaya başladı.

Hatırlanacağı üzere, 1990 ve 2000’li yıllarda, iklim değişiminin özellikle 2020’li yıllardan itibaren belirgin şekilde etkisini göstereceği, kuraklık, şiddetli yağışlar, fırtınalar, hortumlar,  dolular, yıldırımlar, aşırı sıcak ve aşırı soğuk dalgaların daha yıkıcı ve sık şekilde oluşacağı belirtiliyordu. İstatistiklere göre de son yıllarda birçok ülkede bu durum yaşandı ve yaşanmaya da devam ediyor.

İklim değişiminden en çok etkilenen ülkelerden biri de Türkiye. 5-10-15 yılda bir ya da 2 kez yaşanan ekstrem koşullar, 1-2 yılda birkaç kez olmaya başladı ve iklim bilimcilere göre bu daha başlangıç.

En son teknolojiler baz alınarak güncellenen bilgisayar modellerinin genel tahminlerine göre, 2030 ve 2040’lı yıllarda afetlerin sayılarında ve şiddetlerinde artışlar bekleniyor. 

İklim değişiminden yurdun tüm bölgeleri nasibini alıyor ve tahminlere göre de almaya da devam edecek.

ILIK DENİZ, YAĞIŞ, FIRTINA ve HORTUMLARI BESLİYOR

Denizlerin aşırı ısınması da, yağışların ve fırtınaların gücünü artırıyor ve su hortumlarının daha sık ve büyük şekilde oluşmasına olanak sağlıyor. Atmosferdeki kararsızlığın artmasıyla birlikte, özellikle yaz, ilkbahar ve güz dönemlerinde şimşek ve yıldırım sayılarında da artışlar yaşanıyor.

2023 ve 2024 yaz sezonunda Akdeniz ve Ege’de deniz suyu sıcaklık rekorları ölçüldü. Ağustos ayında Akdeniz Mersin kıyılarında 35 derece ile rekor kırıldı ve resmi olarak teyit edildi. Karadeniz ve Marmara’da deniz sıcaklığı 28, 29 derecelere ulaştı. Ege Denizi’nde de 30, 31 dereceleri buldu. Akdeniz’de birçok kesimde 30 dereceyi aşarak, 31-33 dereceler ölçüldü.

Şiddetli yağışlar ve fırtınalar geçmişte de yaşanıyordu ancak özellikle son 15-20 sene de kuvvetlerinde ve sıklıklarında artışlar gözlemlendiği belirtildi.

KURAKLIK ve SELLER

Aylık ve mevsimsel tahminlere göre; önümüzdeki aylarda bazı bölgelerde kuraklık hakim olurken, bazı kesimlerde de ortalamanın üzerinde yağışlar bekleniyor. Mevsimine göre sıcak dönemlerin ardından gelen soğuk hava dalgaları da, normallerden fazla ısınmış olan denizle etkileşime geçerek, yağış ve fırtınaları şiddetlendirerek, daha yıkıcı hale getiriyor.

Sıcak dalgaları da genellikle insan kaynaklı olan orman yangınlarının kontrol altına alınmasını zorlaştırıyor. Değişen bu koşullarda tarım ürünleri de zarar görüyor. Daha büyük ve sık heyelanlar oluşuyor. Maddi ve manevi kayıplar artıyor...

NELER OLACAK?

Akdeniz son yıllarda olduğu gibi kendi kasırgalar üretmeye devam edecek. Yunanistan'a kadar ulaşan bu yıkıcı afetin Ege ve Akdeniz kıyılarına ulaşma ihtimali hiçte düşük değil.

Karadeniz'de bazı dönemlerde yağışların şiddetleri ve sıklıkları artacak, yağış rejimi daha dengesiz hal alacak. Birkaç gün hatta saatler içerisinde 1-2 aylık yağış ortlamaları düşerek, taşkınları artıracak. Karadeniz'de çok ender görülen ayrıca, tropikal tarzı fırtına hatta kasırga oluşumlarına da daha sık raslanacak. 19 Kasım 2023 tarihinde Karadeniz Ereğli ve çevresini vuran kasırga benzeri hareket eden sistemin getirdiği büyük fırtına ve aşırı yağışlar daha sık hatta daha güçlü şekilde tehdit oluşturacak. 

Sıcak ve soğuk hava dalgalarında kısa sürede büyük sıcaklık değişimleri oalcak ki, 2021 ve 2022 yıllarında örneklerini yaşadık.

Heyelanlar ve orman yangıları da daha yaygın şekilde artış gösterecek. Bunlar sadece bazıları ve son yıllarda da kuvvetli ve sık şekilde olmaya başladı. Detaylarına yer vereceğiz...  

Hükümetlerle birlikte valiliklerin, kaymakamlıkların ve belediyelerin bu koşullara karşı daha donanımlı ve hazırlıklı olmaları hayati önem arz etmektedir. Birçok ülkede değişen ve daha da belirgin olarak değişeceği tahmin edilen koşullarla ilgili planlamalar yapılmaktadır. Ülkemizde de konuyla ilgili hazırlıklar mevcut ancak yetersiz (Bir sonraki yazımızda konuyu açacağız).

Bir sonraki köşe yazımızda konuyla ilgili bölgesel olarak detaylara yer vererek, kaynaklarla birlikle önümüzdeki aylarda ve birkaç sene içerisinde olası risklere dikkat çekeceğiz.

Havanız güzel olsun.